Roja Pêncşemê, Wezareta Parastinê ya Taywanê ragihand ku Çînê keştiyên şer şandin avên derdora Taywanê, piştî ku wê gemiyeke firokhilgir bi cih kir, û soza bersiveke "tund" da piştî civîna di navbera Seroka giravê û Serokê Encûmena Nûnerên Amerîkayê Kevin McCarthy li Kalîforniyayê.
Li gorî Reutersê, roja Pêncşemê, Wezîrê Parastinê yê Taywanê Qiu Kuching got ku li 200 mîlên deryayî dûrî peravên rojhilatê Taywanê gemîya firokehelgir ya Çînê heye.
Wezîrê Parastinê yê Taywanê xweya kir ku dema bicihkirina gemîya firokehelgir ya Çînî ya bi navê "Shandong", demek "Hesas"e, lê amaje bi wê yekê neda ku manowireke leşkerî li derdora gemioya firokehelgir heye.
Wezîrê Parastinê yê Taywanê got, "Dema gemiya firokehelgir derdikeve, bi gelemperî balafir radibin û dadikevin, lê me heta niha ti daketin û rabûnek ya firokan nedîtiye," wî got, "Em tevgera zêrevanî û şopandinê didomînin."
Li ser îhtîmala ku ev tevger pêşekîye bo manowirên leşkerî yên Çînê be, wî got, "Em îhtîmaleke weha dûr anbînin."
Ji aliyê xwe ve, berdevkê Wezareta Derve ya Çînê Mao Ning roja Pêncşemê got ku "Çîn dê tedbîrên bibiryar û bihêz bigire da ku bi biryardarî serweriya xwe ya neteweyî û yekparçeyiya axa xwe biparêze."
Çînê soza "tedbîrên bihêz û bi bandor ji bo parastina serweriya xwe ya neteweyî û yekparçeyiya axa xwe da."
Wezareta Derve ya Çînê civîna Tsai û McCarthy li ser axa Amerîkayê bi "kiryarên lihevkirina pir xelet" di navbera Amerîka û Taywanê de nirxan, li gorî daxuyaniyekê ku sibeha Pêncşemê hate weşandin.
Pekîn bang li Washingtonê kir ku "dev ji rêyek xelet û xeternak berde".
Li gorî nûçeya "Agence France Presse" Pekînê ku her tim gefa bersivdayînê di vê hevdîtinê de xwariye, keştiya balafiran a li nêzî Taywanê bi saetan piştî wê bi cih kiriye.
Sê keştiyên din roja Pêncşemê li dora saet şeş (22:00 GMT) li tengava ku Chinaînê ji giravê veqetîne, ku xwedan rejîmek demokratîk e, li gorî Wezareta Parastinê ya Taywanê hatin dîtin.
Heman çavkaniyê got jî, helîkoptereke dijî jêrderyayê jî derbasî devera berevaniya asmanî ya Taywanê bû.
Chinaîn di heman demê de keştiyên parastina peravê bicîh kir ku dewriyeyên awarte pêk bînin, ku Taipei protesto kir.
Çîn girava Taywanê ya ku nifûsa wê 23 mîlyon e, parçeyek yekpare ya xaka xwe dibîne û ger hewce bike vegerandina wê bi zorê red nake.
Pekîn li dijî her têkiliya fermî ya di navbera Taipei û welatên din de ye, tenê li ser prensîba "yek Chinaîn" israr dike.
McCarthy derbarê pirsa reaksyona Çînê ya tevgera leçkerî û manowiran li hember serdana Seroka Taywanê ya Amerîka ji rojnamevanan re got, "Ev ne niyeta me ye ku girjî zêde bibin." "Em dixwazin demokrasî û azadiyê ava bikin û pêş bixin. Divê ev nebe tirs."
Jêder: Reuters/VOA